Bùng nổ chi phí vận tải hàng không: Tác động kép từ hàng rào thuế quan Mỹ và xu hướng gom hàng toàn cầu

Trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump công bố loạt thuế quan mới đánh vào toàn bộ hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, thị trường logistics quốc tế – đặc biệt là ngành vận tải hàng không – đang trải qua một đợt biến động lớn. Giá cước vận chuyển hàng hóa bằng đường hàng không từ Trung Quốc sang Mỹ đã tăng tới 37% chỉ trong vòng một tháng, phản ánh một làn sóng nhập khẩu gấp rút từ phía doanh nghiệp nhằm "né" các rào cản thuế quan mới được ban hành.

Đằng sau con số tăng giá này là một bức tranh phức tạp về sự dịch chuyển trong hành vi doanh nghiệp, những lo ngại mang tính hệ thống về chuỗi cung ứng, và rủi ro tiềm ẩn về sụt giảm nghiêm trọng sau cơn sốt ngắn hạn.

1. Doanh nghiệp chạy đua với thời gian để "né" thuế mới: Vận tải hàng không trở thành phương án duy nhất

Ngay sau khi Tổng thống Trump tuyên bố áp mức thuế mới tối thiểu 10% đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ – và riêng với Trung Quốc là tăng thêm 34% trên nền thuế 20% đã được áp từ đầu năm, các doanh nghiệp xuất khẩu đã ngay lập tức phản ứng bằng việc tăng tốc nhập khẩu qua đường hàng không, nhằm đưa hàng vào lãnh thổ Mỹ trước thời điểm chính sách có hiệu lực.

Đối với các mặt hàng có giá trị cao như dược phẩm, linh kiện điện tử, thiết bị trung tâm dữ liệu, thời gian giao hàng là yếu tố sống còn, và vận tải đường biển không còn là phương án khả thi. Do đó, vận tải hàng không – dù đắt đỏ hơn nhiều – trở thành lựa chọn bắt buộc.

Theo số liệu từ Xeneta, trong tháng Ba, giá vận chuyển hàng không giao ngay từ Trung Quốc đến Mỹ đã tăng từ 3,02 USD lên 4,14 USD mỗi kilogram, trong khi tuyến châu Âu – Mỹ cũng ghi nhận mức tăng 7%, đạt 2,61 USD/kg. Dù những mức giá này vẫn thấp hơn đỉnh điểm năm trước, nhưng sự tăng vọt trong thời gian ngắn đang khiến thị trường vận tải hàng không nóng lên từng ngày.

2. Hậu quả từ sự tăng giá: Người tiêu dùng cuối cùng phải trả giá

Các chuyên gia vận hành logistics đã nhiều lần cảnh báo rằng chi phí gia tăng do chính sách thuế quan cuối cùng sẽ được chuyển sang người tiêu dùng. Khi giá cước vận chuyển tăng quá nhanh, không ít nhà nhập khẩu sẽ buộc phải điều chỉnh giá bán ra hoặc giảm biên lợi nhuận. Trong dài hạn, điều này có thể dẫn đến tình trạng lạm phát nhập khẩu, đặc biệt đối với các mặt hàng tiêu dùng phổ thông vốn được nhập từ các nền kinh tế có chi phí thấp như Trung Quốc hoặc khu vực ASEAN.

3. Nguy cơ sụp đổ sau “cơn sốt”: Bức tranh bất ổn đằng sau làn sóng nhập khẩu gấp

Tuy nhiên, điều đáng lo ngại hơn cả là thị trường đang bước vào giai đoạn bất ổn kép, khi mà sau cơn sốt vận tải hàng không hiện tại, một cú sốc sụt giảm mạnh có thể sẽ xảy ra. Nguyên nhân chủ yếu đến từ tuyên bố của chính phủ Mỹ về việc xóa bỏ quy định miễn thuế “de minimis” đối với các lô hàng có giá trị dưới 800 USD, vốn được các nhà bán lẻ trực tuyến quốc tế như Shein hay Temu tận dụng triệt để để đưa hàng hóa từ Trung Quốc vào Mỹ mà không phải chịu thuế.

Chính sách miễn thuế này là một trong những động lực lớn thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới và vận tải hàng không trong suốt thập kỷ qua. Khi nó bị gỡ bỏ, các doanh nghiệp không những mất lợi thế cạnh tranh, mà còn phải tái cấu trúc hoàn toàn hệ thống logistics, đẩy chi phí vận hành lên mức chưa từng có.

4. Các tập đoàn vận tải hưởng lợi ngắn hạn nhưng không giấu lo ngại dài hạn

Tập đoàn AP Møller-Maersk của Đan Mạch – một trong những tên tuổi lớn trong ngành vận tải và logistics toàn cầu – đã xác nhận rằng một làn sóng đơn hàng vận tải hàng không đang đổ dồn về thị trường Mỹ trong tuần đầu tháng Tư. Tuy nhiên, họ cũng dự báo rằng sau ngày 9/4 – thời điểm áp dụng các mức thuế cao hơn – thị trường có thể chứng kiến một giai đoạn “nghỉ đông” kéo dài, nơi cả cung và cầu đều giảm mạnh do áp lực từ chi phí thuế và thay đổi hành vi tiêu dùng.

5. Phản ứng của giới chuyên gia: Một quyết định đơn phương có thể gây ra cú sốc toàn ngành

Niall van de Wouw, Giám đốc phụ trách vận tải hàng không tại Xeneta, nhận định đây là một trong những thời điểm đáng quan ngại nhất trong sự nghiệp của ông. Theo ông, “trong 30 năm làm việc trong ngành vận tải hàng không, chưa từng có chính sách thương mại nào gây ảnh hưởng sâu rộng và nhanh chóng đến như vậy.”

Ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò của thương mại điện tử như động lực sống còn cho sự phát triển của vận tải hàng không hiện đại. Việc đột ngột loại bỏ chính sách miễn thuế đối với các lô hàng nhỏ chẳng khác gì rút phích cắm nguồn điện, và hậu quả sẽ là một cú sốc thực sự cho thị trường.

6. Cơn sốt giá chỉ là phần nổi của tảng băng

Sự gia tăng chi phí vận chuyển hàng không hiện tại chỉ là phản ứng bề mặt của một cơn địa chấn thương mại đang hình thành bên dưới. Chính sách thuế quan mới của ông Trump không chỉ làm thay đổi chiến lược logistics ngắn hạn của doanh nghiệp, mà còn tạo ra áp lực tái cấu trúc toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong khi các doanh nghiệp nhập khẩu đang cố gắng “chạy deadline” để đưa hàng về trước khi chính sách có hiệu lực, thì phía sau đó là một viễn cảnh nhiều rủi ro hơn – khi cơ chế ưu đãi thuế quan vốn nuôi sống thị trường thương mại điện tử xuyên biên giới bị tháo bỏ, buộc mọi mắt xích trong chuỗi cung ứng từ nhà sản xuất đến hãng vận tải và nhà bán lẻ phải thay đổi.

Tương lai của ngành vận tải hàng không có thể vẫn còn cơ hội phát triển, nhưng chắc chắn sẽ không còn phụ thuộc hoàn toàn vào thương mại điện tử và chính sách thuế ưu đãi như trước. Trong thời đại biến động, chỉ những doanh nghiệp có chiến lược linh hoạt và tầm nhìn dài hạn mới đủ sức thích ứng và dẫn dắt thị trường đi qua những cơn sóng lớn như hiện nay.

Theo Vnexpress.net