Phân biệt tàu chuyến Voyage Charter và tàu chợ Liner

Tàu chợ: hiểu nôm na, tàu chợ giống như xe bus vậy. Xe bus chỉ ghé đúng trạm, đúng giờ. Ai muốn đi thì phải ra đúng giờ, đúng trạm. Xe bus thì đi theo tuyến. Một hãng xe bus có thể chạy nhiều tuyến. Trên chuyến xe bus này có nhiều người, không chỉ mình bạn. Mỗi người ngồi một chỗ. Muốn đi thì mua vé trước. Tàu chuyến: nếu thuê tàu Chợ như hình thức đi xe bus thì thuê tàu chuyến lại giống như chúng ta thuê cả một chiếc xe hơi cho riêng mình. Người thuê chủ động thoả thuận sòng phẳng với chủ xe về giờ giấc, loại xe, tiền thuê… Nên có thể hình dung, thuê tàu chuyến là hành động chủ hàng (người thuê tàu) thuê toàn bộ chiếc tàu từ người cho thuê để chở hàng từ cảng này đến cảng khác.

MỤC LỤC

1. Tàu chợ

Hiểu nôm na, tàu chợ giống như xe bus vậy. Xe bus chỉ ghé đúng trạm, đúng giờ. Ai muốn đi thì phải ra đúng giờ, đúng trạm. Xe bus thì đi theo tuyến. Một hãng xe bus có thể chạy nhiều tuyến. Trên chuyến xe bus này có nhiều người, không chỉ mình bạn. Mỗi người ngồi một chỗ. Muốn đi thì mua vé trước.

1.1. Vậy thuê tàu chợ là gì?

Thuê tàu chợ là việc người thuê tàu (người XK hay người NK) mua một chỗ trên tàu để chở hàng từ cảng đi đến cảng đích. Hãng tàu sẽ giao containers rỗng cho chủ hàng/người XK đóng hàng vào containers. Sau đó hãng tàu bắt đầu vận chuyển containers.

Tàu chợ là tàu chỉ chạy trên một tuyến cố định, nó có thể ghé qua nhiều cảng định trước trên tuyến đường của nó. Chỉ ghé vào thời điểm cố định. Do vậy các chủ hàng phải tuân thủ nghiêm ngặt thời gian giao hàng lên tàu.

Tàu chợ thường chở hàng có khối lượng nhỏ, và bắt buộc phải đóng vào containers. Hay hiểu ngược lại, hàng mà đi bằng containers thì thuê tàu chợ.

1.2. Các bên trong phương thức thuê tàu chợ

Carrier: Người vận tải = Hãng tàu = Shipping Liner
Shipper: Người gửi hàng = Người xuất khẩu = Người bán
Consignee: Người nhận hàng = Người Nhập khẩu = Người mua
Forwarder: Đại lý mua bán cước

Người này sẽ mua cước của hãng tàu để bán lại cho người thuê tàu.

Nếu người thuê tàu làm việc trực tiếp với hãng tàu thì không cần xuất hiện forwarders.

Nhưng trong trường hợp người thuê tàu cần đi hàng lẻ = hàng không đầy một cont = hàng consol (consolidation) = hàng LCL (less than one container loading) thì bắt buộc người thuê tàu phải đi qua forwarders. Vì hãng tàu chỉ vận chuyển nguyên container = FCL (full one container loading) chứ không nhận hàng lẻ.

Có nhiều hãng tàu lập ra những công ty forwarders chính là công ty con của mình để có thể làm hàng lẻ, chứ không để thị trường này mất vào tay các forwarders khác. Ví dụ Evergreen Lines lập ra Evergreen Logistics…

Forwarders mua đi bán lại cước, giá bị đẩy lên cao. Vậy tại sao trong thực tế người thuê tàu vẫn thích dùng forwaders hơn là làm việc trực tiếp với hãng tàu, nhất là trong trường hợp người thuê tàu đi hàng ít (volume nhỏ) = vài containers. Lý do là:

Những chủ hàng có volume nhỏ, không thể deal giá trực tiếp với hãng tàu, Forwarders gom hàng của nhiều chủ hàng, nên họ có trong tay volume lớn, đến rất lớn. Do vậy, giá mà hãng tàu chào cho họ rất ưu đãi. Volume của chủ hàng nhỏ hơn nên giá thường cao hơn.
Chủ hàng chỉ muốn tập trung vào mảng mua bán kinh doanh hàng hoá. Việc suy nghĩ lựa chọn nhà vận tải, giá cước họ sẽ giao cho forwarder, vì chuyên kinh doanh cước nên forwarder sẽ giúp giảm chi phí, tìm được tuyến đường vận chuyển tốt nhất, phương thức và hãng vận tải phù hợp nhất cho nhu cầu của chủ hàng. Nhất là trong trường hợp, chủ hàng mới tham gia vào lĩnh vực ngoại thương.
Trong trường hợp có khiếu nại xảy ra, forwarder cũng dễ giải quyết với hãng tàu hơn là chủ hàng vì như mục (1), hãng tàu phần nào coi trọng tiếng nói của forwarder hơn.
Thái độ làm việc của một số hãng tàu thường không được lòng chủ hàng, nhất hàng bộ phận customer service (đặc thù ở VN). Do vậy, họ thường chọn làm việc với forwarders. Vì đối với forwaders, chủ hàng là người quan trọng, “nuôi sống” họ phần nhiều. Còn đối với hãng tàu, các đại lý fowarder thường là đối tượng khách VIP hơn là chủ hàng nhỏ (một số chủ hàng có volume lớn thì được xem trọng).

Hiện nay, do sự cạnh tranh gay gắt bởi hàng chục hãng tàu và hàng ngàn công ty forwarders tại Việt Nam, các hãng tàu cũng đã tập trung hơn đối tượng khách hàng nhỏ và thay đổi nhiều ở cung cách làm việc/phục vụ của bộ phận booking/cus…

tau container liner

Ảnh: Tàu Container

2. Tàu chuyến

Nếu thuê tàu Chợ như hình thức đi xe bus thì thuê tàu chuyến lại giống như chúng ta thuê cả một chiếc xe hơi cho riêng mình. Người thuê chủ động thoả thuận sòng phẳng với chủ xe về giờ giấc, loại xe, tiền thuê… Nên có thể hình dung, thuê tàu chuyến là hành động chủ hàng (người thuê tàu) thuê toàn bộ chiếc tàu từ người cho thuê để chở hàng từ cảng này đến cảng khác.

2.1. Hình thức cho thuê

Có thể là thuê chuyến một (single voyage); chuyến khứ hồi (round voyage); thuê nhiều chuyến liên tục (consecutive voyages); thuê bao (lumpsum) = thuê nhiều chuyến liên tục trong một thời hạn.

Các kiểu thuê Single, Round hay Consecutive thì thường tiến cước thuê tàu được trả căn cứ theo khối lượng hoặc thể tích thực tế của hàng hoá chuyên chở. Nếu chở ít, không đầy tàu thì thường phải chịu khoản cước khống. Còn thuê bao thì tiền cước được trả căn cứ vào trọng tải hoặc dung tích của cả con tàu. Người thuê có thế tuỳ ý chất xếp và vận chuyển hàng theo yêu cầu cụ thể miễn sao không vượt quá tải trọng an toàn của tàu. Thuê kiểu này, người thuê không phải chịu khoản cước khống.

2.2. Đối tượng vận chuyển

Tàu chuyến thường để chở các loại hàng có khối lượng lớn, và không đóng trong containers, mặt hàng chủ yếu là quặng, than, gạo phẩm cấp thường…

Trong hình thức thuê tàu chuyến, người thuê tàu được chủ động đàm phán sòng phẳng các điều khoản trong hợp đồng thuê tàu chứ không bị động phụ thuộc vào hãng tàu như thuê tàu chợ, phí cũng thường rẻ hơn tàu chợ và đi nhanh hơn vì chở một hàng, của một chủ, đi thẳng. Nhưng nhược điểm của hình thức này là thủ tục ký hợp đồng phức tạp và giá cước rất biến động.

2.3. Các chủ thể trong hợp đồng thuê tàu chuyến

Ship owner: Người cho thuê tàu

Shipping Line: Hãng tàu

Shipping Line với Ship Owner có thể là một hoặc nếu Shipping Line không có tàu thì họ thuê tàu của Ship Owner để kinh doanh vận tải trong 10 năm, 20 năm…

Charterer: Người thuê tàu

Broker: Người môi giới cước tàu.

Nghiệp vụ thuê tàu chuyến thường phức tạp, do vậy người thuê tàu thường thông qua các Broker (là các công ty forwarder – đại lý của hãng tàu) để uỷ thác thuê tàu.

2.4. Quy trình thuê tàu

Charterer liên hệ Broker và thoả thuận với bên này tìm thuê tàu để vận chuyển hàng hóa cho mình. Broker sẽ tìm tàu dựa trên cơ sở thông tin mà Charterer cung cấp cho Broker như: loại hàng, cách đóng gói, bao bì, địa điểm cảng đi/cảng đích, thời gian giao hàng...
Broker dựa trên những thông tin nhận được sẽ liên hệ các hãng tàu, hỏi giá và thực hiện việc đàm phán những điều khoản cơ bản nhất với hãng tàu như cước phí, phí xếp dỡ.
Broker báo cho Charterer kết quả đàm phán sơ bộ để Charterer chuẩn bị việc ký kết hợp đồng.
Charterer chủ động đàm phán chi tiết các khoản mục trong hợp đồng thuê tàu (có sự tư vấn của Broker) sao cho có lợi cho mình và tiến hàng ký hợp đồng nếu đạt được sự đồng thuận.
Charterer thực hiện việc giao hàng lên tàu. Sau khi hàng được xếp lên tàu, hãng tà sẽ cấp vận đơn cho Charterer, Vận đơn này là vận đơn theo hợp đồng thuê tàu.